Ortodonti nedir?
Ortodonti; çene, diş ve yüz bozukluklarının teşhis, tedavi ve önlenmesi ile ilgilenen bilim dalıdır. Ortodontik tedavi, küçük çocuklarda çene gelişimine yardım ederek dişlerin doğru pozisyonlarda olmalarına yardımcı olur, yetişkinlerde ise var olan çapraşıklık ve kapanış düzensizliklerinin, ayrıca çene yüz bozukluklarının düzeltilmesini sağlar.
Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağıza, daha etkileyici bir görünüme ve daha uzun süre ağzınızda kalacak dişlere sahip olabilirsiniz. Bunun yanında ortodonti; Doğuştan ya da sonradan oluşan çene ve yüz bozukluklarının tedavisinde, tıp ve diş hekimliğinin çeşitli branşları ile ortak çalışmalar yapar.
Ortodonti tedavisi kimler tarafından yapılır?
Ortodontik tedaviler, 5 yıllık Diş hekimliği eğitimini takiben en az 4 yıl ortodonti uzmanlığı eğitimini tamamlayarak “Ortodontist “ ünvanı almış uzman hekimler tarafından yapılmalıdır.
Ortodontist kimdir?
Ortodontist; ortodontik bozukluklar ve tedavileri üzerine uzmanlık eğitimi almış diş hekimlerine denir. 5 yıllık Diş Hekimliği eğitiminden sonra en az 4 yıllık Ortodonti uzmanlık veya doktora programına kabul edilmiş ve bu süreç sonucunda bir uzmanlık tezi hazırlayarak ve gerekli sınavları geçmiş olan kişiler ortodonti uzmanı olurlar. Ortodonti uzmanlığı uzun süreli bir eğitim ve pratik gerektirir.
Ortodonti tedavisi nasıl yapılır?
Ortodontik tedavi dişlerin üzerine veya çene kemiğine uygulanan sabit ya da takıp çıkarılabilen çeşitli aparatlar yardımıyla yapılır. Bu aparatların hangi şekilde olacağı isteğe bağlı değil, tedavinin gereklerine göre belirlenir.
Hareketli aygıtlar;
Daha çok 7-12 yaş arası karışık dişlenme döneminde kullanılan hareketli aygıtlar, çene gelişimine yardımcı olur ve daimi dişlerin sürmesine rehberlik eder.
Sabit ortodontik aygıtlar;
Metal braketler; En sıklıkla kullanılan ortodontik aygıtlardır. Dişlerin üzerine tek tek yapışan bu braketler, aralarından geçen ortodontik teller sayesinde dişleri hareket ettirirler.
Şeffaf Braketler; Diş renginde veya tamamen şeffaf malzemeden üretilen bu braketler de metal braketler ile aynı prensipte çalışır. En önemli farkı daha az gözükmesidir. Bunun yanında daha fazla bakım ve dikkat gerektirmesi açısından daha çok erişkinlerde kullanılır.
Lingual braketler; Dişlerin iç yüzeyine yapışan sabit metal braketlerdir. En önemli özelliği dışarıdan hiç görülmemesidir. Tedavi tekniğindeki farklılıklardan dolayı önden takılan braketlere göre tedavi süreleri daha uzundur.
Telsiz ortodontik tedaviler
Bu tedaviler bir seri şeffaf plak kullanılarak diş çarpıklıklarının düzeltilmesi şeklinde uygulanır. Bilgisayar ortamında kademe kademe düzeltilen dişler, dışarıdan görünmeyen bu plaklar sayesinde düzeltilir. Bu plaklar sadece yemek ve fırçalamak için çıkartılıp bunu dışında sürekli takılır. Sadece diş çarpıklığı olan hastalarda kullanılır ve çene yüz sistemindeki bozukluklarda kullanılması uygun değildir.
Neden ortodontik tedavi olmalıyız?
Bireylerin çoğu öncelikle diş çapraşıklığından ötürü estetik kaygısıyla ortodontiste başvururlar. Ancak diş çapraşıklıkları estetiğin yanı sıra pek çok probleme sebep olmaktadır. Malokluzyon dediğimiz kapanış bozuklukları sadece estetik problem olmayıp aynı zamanda çiğneme ve konuşma bozukluklarına da sebep olur.
Çapraşık dişlerle ağız hijyenini sağlamak daha zor olduğu için daha kolay çürük oluşur. Yine aynı şekilde plak birikimi ara yüzlerde artarak, diş eti çekilmeleriyle birlikte diş eti hastalıkları oluşur.
Dişlerdeki çapraşıklık dolayısıyla alt ve üst dişler normal kapanışına gelemez, kuvvetler çene kemiklerine dolayısıyla ekleme normal iletilemez. Bu da eklem problemleri (Ağız açıp kapamada klik sesi)'nin oluşmasına neden olur.
Özellikle üst çenesi ileride olan veya üst dişleri olması gerekenden daha ileride olan çocuk veya bireylerde travmanın (Düşme, top çarpması gibi) ön dişleri daha çok etkilediği ve ön dişlerde sıklıkla kayıplara yol açabildiği gözlenmiştir.
Özellikle alt ve üst ön dişlerinin arasında olması gerekenden fazla açıklık bulunan bireylerde bazı seslerin telaffuzu zorlaşır ve bu da konuşma bozukluklarına yol açabilir.
Çeneler ve dişler arasındaki uyumsuzluk sonucu bazen dişler yer bulamayıp gömülü kalabilirler. Gömülü dişler komşu dişlerin köklerini eritebilir veya gömülü dişlerin etrafında kistler oluşabilir ve patolojik sonuçlara yol açabilir.
Ortodontik tedavi bir çeşit aşı gibi değerlendirilmelidir. Çocuklarımızı hastalıklardan korumak için yapılan aşılar gibi; ortodontik tedavi görerek diş ve çene yapısı ideal hale getirilen çocukların, hayatları boyunca diş ve çene hastalıkları geçirme riski azalır.
Güzel bir gülümseme ve güzel dişler kişinin kendine olan özgüvenini arttıracağı gibi sosyal yaşantısında da olumlu etkiler yaratır. Bireyin toplumdaki yerinde güzel bir gülüşün ve estetiğin önemi kaçınılmazdır.
Ortodontiste ne zaman gitmeliyiz?
Çocuklarda süt dişleri 6 aylıkken sürmeye başlayıp 2,5 yaş civarında tamamlanır. Daimi dişler 6-7 yaşlarında sürmeye başlar ve 12 yaşına kadar devam eder. Bu dönemde yani daimi dişlerin sürmeye başlamasıyla birlikte olası ortodontik problemlerin teşhisi ve mevcutsa durdurulması için ortodontik muayene yapılması faydalıdır. Çene bozukluklarında 7-8 yaşlarında erken müdahale gerekebilir. Sadece dişlerin düzensizlik gösterdiği durumlardaysa tedavi için genelde daimi dişlenmenin tamamlanması beklenir. Erişkin hastalardaysa dişler her zaman hareket ettirilebilir ancak artan yaşın tedavi süresini ve tedaviye olan toleransı azaltacağı unutulmamalıdır.
Ortodontik tedavilerin süresi ne kadardır?
Ortodontik tedavilerin süresi bireyden bireye ve yapılacak tedavinin şekline göre değişmektedir. Sadece dişleri ilgilendiren bozuklukların tedavisi, dişlerle birlikte çene düzensizlikleri olan bozuklukların tedavisine oranla daha kısa sürer. Ortalama 6-24 ay arasında ortodontik ve ortopedik tedavilerde olumlu sonuç alınabilir. Tedavi süresinin azalması veya uzaması tedavi gören bireye de bağlıdır. Tedavi süresince dişlerin ve diş etlerinin sağlığının korunması, yenmemesi gereken yiyeceklerden uzak durulması, tedavide uygulanan apareylerin doğru ve düzgün kullanılması tedavi süresini etkileyen faktörlerdendir.
Tedavi süresince ne kadar sıklıkla kontrollere gitmek gereklidir?
Ortodontik tedavi süresince ilk zamanlar daha sık olmak kaydıyla ortalama 4-6 haftalık periyodlarla kontroller yapılır.
Ortodontik tedavi sırasında veya sonrasında ağrı veya acı duyulur mu?
Dişlerinize braketlerin takılması sırasında herhangi bir şekilde canınızın yanması söz konusu değildir. Kontrole geldiğiniz aylık periyodlarınız esnasında dişleriniz üzerindeki ark telleri değiştirilip tekrar kuvvet uygulanacağından, her randevu sonrası çok kısa süreli olarak hafif bir hassasiyet hissetmeniz normaldir.
Braketlerin bakımı ve ağız temizliği için neler yapılmalıdır?
Tedavi süresince dikkat edilmesi gereken en önemli husus ne yenilirse yenilsin yemekten hemen sonra dişlerin fırçalanmasıdır. Her fırçalamadan sonra braketlerin etrafının yeterince temizlenip temizlenmediği aynada dikkatlice kontrol edilmelidir. Braketler besin artığı ve bakteri plağı birikimi için oldukça uygun bir dizayna sahiptirler. Diş fırçalamanın yanında günde bir kez akşamları diş ipiyle veya ara yüz fırçalarıyla braketlerin ve dişlerin arası iyice temizlenmelidir. Ayrıca her 6 ayda bir mutlaka diş ve dişetlerinin kontrolü ve gerekiyorsa bakımı yaptırılmalıdır.
Tedavi süresince nelere dikkat etmek gerekir?
Tedavi sürecindeki en önemli faktör Hasta- Doktor – Aile üçgeninin uyumudur. Tedavi süresince verilen randevu günlerine uyulmalı ve doktorun vereceği görev ve sorumluluklar yerine getirilmelidir. Tedavinin başarıya ulaşması için en önemli faktörlerden birisi de diş ve ağız bakımıdır. Diş ve diş etlerinin sağlığı tedavinin başarı ve süresini doğrudan etkiler.
Tedavi esnasında elma, havuç gibi sert gıdalar ısırarak yenmemelidir. Bu tür gıdaları küçük parçalara ayırarak yemek gerekir. Ayrıca yine ısırarak tüketilen ekmek arası sandviç, hamburger türü yiyecekleri de tedavi süresince yememek daha uygundur. Fındık, ceviz gibi kuruyemişlerin ayrıca kiraz, erik, zeytin gibi besin maddelerinin çekirdekleri çıkarılmadan yenilmesi ağızdaki braketlere zarar verme olasılığı olduğundan uygun değildir.
Ortodontik tedavinin yaş sınırı var mıdır? Ortodontik tedavi her yaşta uygulanabilir mi?
Ortodontik tedavi için yaş sınırlaması yoktur. Dişsel düzeltmelerde yaş önemli değildir, dişleri çevreleyen kemikleri sağlıklı olan herkese ortodontik tedavi uygulanabilir. Hasta kaç yaşında olursa olsun diş çapraşıklıkları düzeltilebilir. Ancak bireyin çene kemiklerinde bir düzensizlik söz konusuysa (üst çene veya alt çene ileriliği veya geriliği) bu durumda ortodopedik tedavi gerekmektedir ki bu tedavinin zamanlamasına hasta birebir muayene edildikten sonra karar verilebilir.
